نقد و بررسي اظهارات اخير حسن روحاني درباره جواز نقد معصوم(ع)

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرزانگان امیدوار به نقل از رجانیوز - آروین فرشی‌نعیم: چند روز پیش، قطار تفسیرهای غلط جناب روحانی از معارف شیعه به ایستگاه جدیدی رسید که لازم است نکاتی در این باره ذکر شود:

به گزارش رجانیوز، اینکه در طول تاریخ عده‌ای معصومین(ع) را نقد کرده‌اند و معصومین(ع) نسبت به نقدها گوش شنوایی داشته‌اند در این بحثی نیست، اما بحث در اینجاست که این نقدها از سوی چه کسانی بوده است و آیا یک عارف به جایگاه اهل بیت(ع) و مومن به عصمت حضرات معصوم(ع) می تواند، صحبت از جواز نقد معصوم به میان آورد؟ ورود نقد که جای خود دارد.

مسئله این نیست که در تاریخ کسی اهل بیت(ع) را نقد نکرده است بلکه مسئله این است که آیا یک روحانی شیعه که عالم به جایگاه و عصمت اهل بیت(ع) می تواند جواز نقد به معصوم را مطرح کند؟

با کمی بررسی به این خواهیم رسید که ناقدان اهل بیت(ع) یا جاهل به مقام اهل بیت(ع) و عصمت آنها بوده‌اند یا اهل غرض ورزی و تخریب و دشمنی بوده‌اند. که البته معصومین(ع) با رحمت خود بیشتر طریق اقناع، پاسخگویی و هدایت فرد را اتخاذ می کردند و البته گاها هم درصورتی که نقد فرد مغرضانه و مخربانه بوده است، آنان را با پاسخ قاطع روبرو کرده اند. برای نمونه در روایت است که هنگام سخنرانی امیرالمؤمنین علیه‌السلام در مسجد کوفه، اشعث بن قیس به یکى از مطالب حضرت اعتراض کرد و گفت این سخن به زیان توست، نه به سود تو؛ امام نگاه خود را به او دوخت و فرمود: «چه کسى تو را آگاه کرده که چه چیزى به سود یا زیان من است؟ لعنت خدا و لعنت لعنت کنندگان، بر تو باد اى متکبّر متکبّر زاده، منافق پسر کافر...» (نهج البلاغه ترجمه دشتی ص65). 

لذا بحث بر سر وجود نقدها و حتی جواز آن، بر کسانی که جاهل به جایگاه معصوم بوده‌اند نیست بلکه مسئله، جواز نقد معصوم بر مؤمن به عصمت اهل بیت(ع) و عارف به جایگاه آن حضرات است. 

اگر کسی مؤمن به عصمت معصوم (ع) بود، نقد ایشان معنا پیدا نمی کند و در دل خود نقض غرضی دارد چرا که اگر به معصوم نقد وارد باشد اساساً او معصوم نخواهد بود و اگر معصوم نباشد قابل اتباع نخواهد بود درصورتی‌که قرآن کریم در آیات متعدد قرآن، خصوصاً آیه "اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم" دستور اتباع مطلق از معصومین(ع) را صادر کرده است. کسی که مؤمن به این مسئله باشد که نقد به معصوم نمی تواند وارد باشد، به طریق اولی بحث از جواز آن عبث است.

حق را به من هم بگویید ...

حدیث دیگری که در نقد بدان استناد می شود حدیث ذیل است: 

امیرمؤمنان علیه السلام در خطبه 216 نهج البلاغه مى‌فرماید:

فَلَا تَکُفُّوا عَنْ مَقَالَةٍ بِحَقٍّ أَوْ مَشُورَةٍ بِعَدْلٍ فَإِنِّی لَسْتُ فِی نَفْسِی بِفَوْقِ أَنْ أُخْطِئَ وَلَا آمَنُ ذَلِکَ مِنْ فِعْلِی إِلَّا أَنْ یَکْفِیَ اللَّهُ مِنْ نَفْسِی مَا هُوَ أَمْلَکُ بِهِ مِنِّی.

 از گفتن حق و از مشورت در عدالت خوددارى نکنید، زیرا خود را برتر از آن که اشتباه کنم و از آن ایمن باشم نمی دانم، مگر آن که خداوند( کسیکه به من از خودم مالک‌تر است)  مرا حفظ فرماید.

لازم به ذکر است که گفتن حق و مشورت در عدالت در همه‌جا خصوصا در همه حکومت‌ها در طول تاریخ لازم و ضروری است، اما در باب معصوم(ع) چند نکته درخور توجه است:

1) گفتن حق و مشورت در عدالت به خودی خود خوب است لکن نقد به معصوم زمانی مطرح می شود که حقی ترک و عدالتی فروگذار شود که این در باب معصوم محال است. 

2) امیرالمؤمنین(ع) این جملات را در جامعه‌ای فرموده است که امام(ع) را به عنوان معصوم قبول نداشتند بلکه حکومت ایشان در گمان غلط مردم حکومتی مانند ولایت فقیه بود و نه حکومت معصوم. لذا امیرالمؤمنین(ع) از باب نکلم الناس علی قدر عقولهم با زبان مردم جامعه و با مسلمات اعتقادی آنها استدلال می آوردند و خطابه می فرمودند. 

3) بخش «خود را برتر از آن نمی‌بینم که اشتباه کنم مگر آنکه خدا حفظ کند» دقیقاً بیان اعتقاد شیعه در عصمت است.

 امامانی که توان ارتکاب گناه و خطا دارند لکن تقوای حضرات و فضل و حفاظت الهی آنها را از کوچک‌ترین خطاها هم حفظ نموده است.  شبیه این مطلب را در قرآن کریم می‌بینیم ، آنجا که حضرت یوسف می‌فرماید: ان النفس لامارة بالسوء الا ما رحم ربی .